Küresel düzeye yayılan çoklu krizler ve bilgi düzensizlikleri çağında, çatışmaları körükleyen geleneksel haberciliğe karşı sürdürülebilir ve adil bir alternatife her zamankinden çok ihtiyaç duyulmaktadır. Bu gereksinime cevap veren Barış Gazeteciliği; şiddet dili ve propagandadan arınmış, sesleri duyulmayan kırılgan grupları gözeten ve toplumsal dayanıklılığı artıran bir habercilik modeli sunmaktadır.
Disiplinler arası yaklaşımıyla Türkiye’de kendi türünde bir ilk olan bu atölye; uluslararası ilişkiler, güvenlik çalışmaları ve siyaset bilimi teorilerini gazetecilik pratikleriyle buluşturmaktadır. Çalışma, katılımcıların bölgesel sorunları ve çatışma dinamiklerini doğru analiz etmelerini, dezenformasyonla mücadele yetkinliği kazanmalarını ve barış inşasına katkı sunacak yaratıcı içerikler üretmelerini amaçlamaktadır.
Katılımcı profili
Atölye çalışması gazeteciler ile gazeteci adaylarının yanısıra, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, barış çalışmaları, güvenlik çalışmaları vb. alanlarda eğitim gören veya bu alanlarda eğitimini tamamlamış, barış ve hak odaklı çalışmalar gerçekleştiren sivil toplum kuruluşları ile siyasa üretimi alanında çalışan veya çalışmayı hedefleyen, 18-35 yaş aralığında katılımcılarla gerçekleştirilecektir. Atölyenin, farklı alanlardan gelen katılımcıları ortak çalışma pratiğinde buluşturmaya izin verecek şekilde 20 kişilik bir grupla gerçekleştirilmesi öngörülmektedir.
Atölye sonunda katılımcıların;
- Barış gazeteciliğinin ilkelerini kavramaları ve savaş gazeteciliğinden ayırt edebilmeleri,
- Gerçek dünyadaki medya içeriklerini çatışma duyarlılığı açısından analiz edebilmeleri,
- Farklı yönlendirme tekniklerini tespit edebilmeleri ve bunlara karşı koyma yöntemlerini öğrenerek uygulayabilmeleri,
- Sivil bağlamlarda çatışma çözümü stratejilerini uygulayabilmeleri,
- Barış gazeteciliği etiği ile çözüm odaklı çerçevelemeyi bütünleştiren haber önerileri (story pitch) tasarlayıp uygulama örnekleri verebilmeleri,
- Grup çalışması dinamiği içinde, kültürel ve siyasi farklılıklara rağmen işbirliği yapmanın önemini anlamaları ve bunun yöntemlerini öğrenmeleri,
- Ürettikleri içerikleri dijital teknolojilerin yardımıyla yaratıcı biçimde sunabilmeleri beklenecektir.
Bu kapsamda programı başarıyla tamamlayanlara “Global Akademi Barış Gazeteciliği Sertifikası” verilecektir.
Atölye Programı
1. Gün, Sabah (09:30–12:30)
- Açılış ve katılımcıların tanışması
- Barış gazeteciliği: Neden ve Nasıl?
- Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümü; Temel Kavramlar
- Bilgi Kirliliği, Yanlış Haber, Yönlendirme, Doğruluk Kontrolü
1. Gün, Öğleden Sonra (14:00–17:30)
- Bölgesel bir sorunun (örn. Suriye İç Savaşı, Türk-Yunan Gerginlikleri vb) uluslararası ilişkiler ve siyaset bilimi yaklaşımları çerçevesinde tarihsel ve güncel analizi
- Belirlenen bölgesel sorun üzerinde örnek haber analizleriyle barış gazeteciliği ile çatışma çözümü tekniklerini buluşturma çalışması
2. Gün, Sabah (09:30–12:30)
- Grup Çalışması-I: Belirlenen sorununun haberleştirilmesindeki yönlendirme, yanlış haber, nefret söylemi, karşıtlıkların kışkırtılması ve benzeri savaş gazeteciliği örneklerinin tespiti ve eleştirisi. Çatışma çözümü perspektifinden haberlerdeki “çatışma dili”nin çözümlemesi.
- Grup Çalışması-II: Belirlenen bölgesel sorunla ilgili eleştiri konusu haberin/haberlerin barış gazeteciliği ve çatışma çözümü teknikleriyle yeniden yazılması.
2. Gün, Öğleden Sonra (14:00–17:30)
- Grup Projesi: Katılımcıların belirledikleri bir bölgesel çatışma konusunu hem barış gazeteciliği hem de çatışma çözümü teknikleriyle ele alan kısa bir haber dosyası/rapor oluşturmaları
- Geri bildirim: Grupların birbirlerinin haberlerini barış gazeteciliği yaklaşımıyla değerlendirmesi
- Genel değerlendirme
Atölyeye başvurmak için linke tıklayınız. – Son Başvuru Tarihi: 26 Aralık 2025
Katılım bedeli: 600 TL
(Katılım bedeli atölyeye kabul edildikten sonra yatırılacaktır)
Eğitmenler
Prof Dr Sevda Alankuş
Prof. Dr. Sevda Alankuş, Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi dekanıdır. Siyasal İletişim alanındaki çalışma konularının ve yayınlarının odağını gazetecilik ve etik, toplumsal cinsiyet ve hak odaklı habercilik ile barış gazeteciliği oluşturmaktadır. 2000 yılından bu yana alternatif haber mecraları için gazetecilere ve gazetecilik adaylarına habercilik eğitimleri veren Alankuş’un yayınları arasında Türkiye ve Yunanistan’daki kadın gazetecilerin haber merkezi deneyimleri, iki ülke arasındaki ilişkilerde haber medyasının oynadığı rol ile barış gazeteciliğine yaklaşımlarını karşılaştıran bir araştırma da bulunmaktadır. Alankuş, Uluslararası Fetisov Gazetecilik Ödülleri jürisinde görev yapmakta olup, 2024 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Barış Gazeteciliği ödülünü almıştır.
Prof Dr Mustafa Aydın
Mustafa Aydın, Kadir Has Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi, Uluslararası İlişkiler Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı, Global Akademi Genel Koordinatörü ve Türk Yunan Forumu Koordinatörüdür. 1994–2005 arasında Ankara Üniversitesi’nde öğretim üyeliği ve 2005-2009 arasında TOBB-Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanlığı yapan Aydın, 2010-2018 arasında iki dönem Kadir Has Üniversitesi Rektörlüğü görevini yürütmüştür. Michigan (1998), Harvard (2002) ve Atina (2003) üniversiteleri ile Richardson Institute for Peace Studies (1999), EU Institute for Security Studies (2003) ve Institut für die Wissenschaften vom Menschen’de (2018) misafir araştırmacı olarak bulunan Aydın’ın akademik ilgi alanları Uluslararası Politika, Dış Politika Analizi, Güvenlik Çalışmaları, Strateji ve Jeopolitik ile Avrasya, Orta Doğu ve Türkiye’de dış politika ve güvenliktir.
Dr. Esra Dilek
Dr. Esra Dilek, Özyeğin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde Öğretim Görevlisidir. Doktora derecesini 2019 yılında Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümünden almıştır. 2021-2022 yılları arasında George Mason University, School of Peace and Conflict Resolution’da Fulbright bursiyeri olarak araştırmalar yürütmüştür. 2022-2023 yıllarında Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezinde İPM-Mercator araştırmacısı olarak görev yapmıştır. İlgi alanları çatışma çözümü, barış müzakereleri ve uluslararası arabuluculuktur. Middle Eastern Studies, Southeast European and Black Sea Studies, Peacebuilding, Journal of Balkan and Near Eastern Studies gibi uluslararası dergilerde yayınları bulunmaktadır.
Dr Doğuş Sönmez
Dr. Doğuş Sönmez, 2022 yılından bu yana Kadir Has Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır. Temmuz 2025’te Galatasaray Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler alanında doktorasını tamamlayan Sönmez, lisans ve yüksek lisans derecelerini Marmara Üniversitesi’nden almıştır. Global Akademi’de araştırmacı olarak görev yapan Sönmez, Panorama Global platformunda da yayın koordinatörlüğü görevini yürütmektedir. Akademik uzmanlık alanları arasında Karşılaştırmalı Dış Politika Analizi, Uluslararası İlişkiler Teorileri, Rusya Dış Politikası ile Türkiye-Rusya-İran ilişkileri bulunmaktadır. Son araştırmasında, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın çevreyi nasıl etkilediğini ve Rusya Federasyonu’nun çevre politikalarının bu etkilerle tutarsız olup olmadığını incelemiştir.
Atölyeye hazırlık için önerilen kaynaklar
Barış gazeteciliği
- Alankuş, S. (2016). Peace Journalism Handbook. İstanbul: IPS Communication Foundation (Türkçesi de mevcut). Barış gazeteciliği konusunda kuram ve yaklaşımların derleyerek, hak odaklı barış gazeteciliği kavramını geliştirir.
- Alankuş, S. (2016). Re-thinking peace journalism theory with feminist news criticism and ethics. In Giritli-İnceoğlu & T. Erbaysal Filibeli (Eds.), Journalism “a peacekeeping agent” at the time of conflict (ss. 77–98). Leiden / Boston: Brill. Çalışma barış gazeteciliği için nasıl bir etik anlayış gerektiğini tartışmaya açmaktadır.
- Galtung, J. (1969). Violence, Peace and Peace Research. Journal of Peace Research. Bu makale, çatışmanın yapısal üçgeni (Conflict Triangle) kavramını sunar; doğrudan, yapısal ve kültürel şiddeti bir çatışma analizinde bütünsel olarak ele alma fikrine dayanır.
- Lynch, J., & McGoldrick, A. (2005). Peace Journalism. Gloucestershire: Hawthorn Press. Barış gazeteciliğinin kuramsal ve pratik temellerini analiz eden klasik bir kaynak.
- Keeble, R. L., Tulloch, J., & Zollmann, F. (Eds.). (2010). Peace Journalism, War and Conflict Resolution. New York: Peter Lang. Barış gazeteciliği ile çatışma çözümü perspektiflerini birleştiren önemli editöryel çalışma.
- Peleg, S. (2002). Peace Journalism through the Lens of Conflict Theory. Conflict & Communication Online. Medya aktörlerinin çatışmalarda üçüncü taraf rolü üstlenebileceklerini ve arabulucu işlevi görebileceklerini öne sürer.
- De Michelis, S. (2018). Peace Journalism in Theory and Practice. E-International Relations. Barış gazeteciliğinin, çatışmanın kök nedenlerine odaklanarak, barışa yönelik fırsatlar yaratma pratiğini vurgular.
- Stanford Üniversitesi’nin Peace Journalism, War and Conflict Resolution derlemesi, barış gazeteciliği alanının önde gelen yazarlarını ve uygulayıcılarını kapsayan güncel perspektifler sunar.
- Number Analytics – Peace Journalism Guide, barış gazeteciliğini pratik ve çözüme odaklı bir çerçevede tanımlar; empati, ses verme ve kutuplaşmayı önleme gibi temel ilkeleri ortaya koyar.
Çatışma çözümü
- Darby, J. ve R. MacGinty. 2008. Contemporary Peacemaking: Conflict, Peace Processes and Post-war Reconstruction. Londra: Palgrave Macmillan.
- MacGinty, R. 2014. “Everyday Peace: Bottom-Up and Local Agency in Conflict-Affected Societies”. Security Dialogue 45(6): 548-564.
- Paffenholz, T. “Civil Society and Peace Negotiations: Beyond the Inclusion-Exclusion Dichotomy”. Negotiation Journal 30 (1): 69-91.
- Sandole, D., S. Byrne, I. Sandole-Staroste ve J. Senehi. 2009. Handbook of Conflict Analysis and Resolution. Londra: Routledge.
- Saunders, H. H. 2000. “Interactive Conflict Resolution: A View for Policy Makers on Making and Building Peace”. P. C. Stern ve D. Druckman (der.), International Conflict Resolution After the Cold War: Washington, D.C.: National Academy Press: 251–93.
- True, J. ve Y. Riveros-Morales. 2019. “Towards Inclusive Peace: Analyzing Gender-Sensitive Peace Agreements 2000-2016”. International Political Science Review 40 (1): 23-40.
Bilgi düzensizlikleri ve FIMI
- Abu Salem, F. K., Al Feel, R., Elbassuoni, S., Jaber, M., & Farah, M. (2019). FA-KES: A fake news dataset around the Syrian war. Proceedings of the Thirteenth International AAAI Conference on Web and Social Media (ICWSM 2019). https://doi.org/10.5281/zenodo.2607278.
Suriye iç savaşıyla ilgili gerçek ve sahte haberleri içeren ilk veri seti olan FA-KES’I ele alan çalışma, haberlerin etiketlenmesinin zorlukları ve öznelliğini göz önünde bulundurarak ve Suriye İhlal Belgeleme Merkezi (VDC) tarafından sağlanan “gerçek bilgi”leri kullanarak yarı denetimli bir doğrulama yaklaşımı geliştirmiştir.
- Balkan, E. ve S. Ülgen. 2023. Yanlış Bilgilendirme, Malinformasyon ve Dezenformasyon Üzerine Bir Rehber. EDAM Siber Politikalar & Dijital Demokrasi Programı, https://edam.org.tr/Uploads/Yukleme_Resim/pdf-11-09-2023-23-22-47.pdf.
Dezenformasyonun doğası, etkileri ve bu soruna karşı geliştirilen mücadele yöntemlerini ele alan rapor, dezenformasyonun dijitalleşen medya ortamında nasıl yayıldığı, demokratik toplumlar üzerindeki siyasi ve sosyal sonuçları ve dezenformasyonla mücadelede kamu müdahalesi gerekliliğini tartışmaktadır.
- Bounegru, L., J. Gray, T. Venturini, ve M. Mauri. 2017. A Field Guide to Fake News: A Collection of Recipes for Those Who Love to Cook with Digital Methods (1-3 bölümler). Public Data Lab, Research Report, https://ssrn.com/abstract=3024202.
Kitap, sahte haberlerin teknik yapılarını (örneğin, kullanılan trackerlar) analiz ederek, bu sitelerin ticarî bağlantılarına ve dijital ekosistemlerine dair bir harita oluşturmayı amaçlar.
- Erdoğan, E., P. U. Semerci, B. Eyolcu Kafalı ve Ş. Çaytaş. 2022. İnfodemi ve bilgi düzensizlikleri: Kavramlar, nedenler ve çözümler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kitap, günümüzde hızla yaygınlaşan ve özellikle kriz dönemlerinde etkileri artan “infodemi” ve bilgi düzensizliklerine odaklanarak, doğru bilgiye erişimin zorluğu, yanlış bilgi ve komplo teorilerinin yayılması, medyanın ve dijital platformların bu süreçteki rolü gibi konuları kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Ireton, C. ve J. Posetti, J. 2018. Journalism, fake news & disinformation: Handbook for journalism education and training. Unesco Publishing.
Rapor, bilgi kirliliği (misinformation, disinformation, mal-information) kavramlarını tanımlamakta, sahte haberlerin yayılma biçimlerini incelemekte ve gazetecilikte doğruluk, güven ve etik uygulamalarının önemini vurgulamaktadır.
- Katz, E. 2021. “Liar’s war: Protecting civilians from disinformation during armed conflict”. International Review of the Red Cross, 102(914), 659–682.
Savaş sırasında yayılan dezenformasyonun siviller üzerindeki etkileri ve uluslararası hukuk açısından dezenformasyonun nasıl sınırlandırılabileceğini ele almaktadır.
- Khaldarova, I. ve M. Pantti. 2016. “Fake news: The narrative battle over the Ukrainian conflict”. Journalism Practice, 10 (7): 891-901.
Ukrayna çatışması bağlamında bilgi savaşı ve stratejik anlatılar üzerine odaklanmaktadır. Özellikle Rus devlet televizyonu Kanal Bir’in (“Channel One”) Ukrayna krizine ilişkin yaydığı sahte haberler üzerinden Rusya’nın stratejik anlatılarının nasıl oluşturulduğu ve şekillendirildiği incelenmektedir.